دندان درد به هیچ‌عنوان شوخی ندارد و زمانی ترسناک می‌شود که ندانید دلیل آن چیست. به طور کلی به هر درد، ناراحتی یا سوزشی داخل یا اطراف دندان را دندان درد می‌گویند. دندان می‌تواند به دما حساس شود، هنگام غذا یا میوه خوردن درد بگیرد و یا درد تند و تیزی داشته باشد.
تشخیص دندان درد
دندان‌پزشکان از روش‌های زیادی برای تشخیص عامل دندان درد استفاده می‌کنند. اول از همه از شما سوالاتی در رابطه با علائمی که دارید می‌پرسند: آیا دندانتان به سرما یا گرما حساسیت نشان می‌دهد؟ زمان غذا خوردن درد می‌گیرد؟ نیمه شب با درد دندان بیدار می‌شوید یا خیر؟ پاسخ این سوالات می‌تواند به دندانپزشک کمک کند تا نزدیک‌ترین عامل را شناسایی کرده و مشکل دندان شما را بطرف کند.
همچنین شاید برای پیدا کردن حفره، آبسه یا دیگر مشکلات مخفی دندان نیاز به عکس‌برداری با اشعه ایکس داشته باشید. دندان‌پزشکان راهکارهای متعدد دیگری برای شناسایی مشکلات و حل دندان درد در اختیار دارند که بنا به شرایط از آنها استفاده می‌کنند. یکی از آنها ضربه‌زدن به نواحی اطراف دندان برای شناسایی محل دقیق مشکل است. یکی دیگر از روش‌ها آزمایشِ تست گاز به وسیله ابزار مخصوصی است که مجددا به شناسایی نواحی مشکل‌ساز کمک می‌کند. آزمایش هوای سرد هم با استفاده از بخار سرد که به طور مستقیم روی دندان دمیده می‌شود تا نواحی حساس واکنش لازمه را از خود نشان دهند.
به محض این که دندانپزشک عامل اصلی دندان درد شما را پیدا کرد مراحل درمانی آغاز می‌شود و شما را نسبت به بایدها و نبایدهایی که لازم است از آنها اطلاع داشته باشید آگاه می‌کند. در برخی مواقع نیاز به استفاده از دارو احساس می‌شود. در اکثر مواقع شناسایی عامل اصلی کار ساده‌ای نیست ولی در هر صورت با عدم درمان وضعیت دندان شما لحظه به لحظه دردناک‌تر خواهد شد.
عوامل اصلی دندان درد
در میان عوامل ایجاد کننده دندان درد چند مورد از آنها شایع‌تر هستند. پوسیدگی دندان، التهاب، آبسه، دندان شکسته شده، بیماری لثه و حساسیت دندان از جمله آنها هستند. در برخی مواقع مشکل شما به سلامت دندان ارتباطی ندارد. اجازه دهید به هر یک از آنها جداگانه بپردازیم.
۱) پوسیدگی دندان
پوسیدگی دندان به فرسایش و حفره در سطح بیرونی (مینای دندان) گفته می‌شود.
با قرار گرفتن پلاک دندان روی مینا مراحل تغذیه از قندها و نشاسته باقی مانده از ذرات غذا در دهان آغاز می‌شود. این عملیات اسیدی تولید می‌کند که بر مینای دندان اثر منفی می‌گذارد و می‌تواند منجر به ایجاد مناطق ضعیف و حفره شود. این مشکل می‌تواند به سمت لایه‌های میانی دندان (دنتین) گسترش یابد و علائمی مثل حساسیت به درجه حرارت یا لامسه ایجاد کند.
۲) التهاب پالپ دندان
پالپ دندان یا پالپیت به وضعیتی گفته می‌شود که بافت در مرکز دندان (پالپ عصب یا دندان) ملتهب و تحریک شده باشد. این التهاب باعث ایجاد بشار داخلی به دندان می‌شود و بر بافت‌های اطراف فشار می‌آورد.
علائم پالپ دندان متورم می‌تواند بسته به شدت التهاب خفیف تا شدید باشد. درمان پالپیت بسیار ضروری است چرا که به مرور زمان درد بدتر می‌شود.
۳) آبسه
آبسه دندانی ناشی از ایجاد آلودگی باکتریایی درون محفظه پالپ (یا مغز دندان) است. این عفونت پس از آن تلاش می‌کند خود را از ریشه دندان خارج کند.
فشار حاضر از تخلیه عفونت می‌تواند باعث درد گاهی شدید شود. اکثر آبسه‌ها را می‌توان به وسیله عکاسی با اشعه ایکس مشاهده و با روش هایی چون درمان ریشه سلامت دندان را بازیابی کرد.
۴) دندان شکسته شده
دندان‌های شما می‌تواند در طول زمان به دلیل فشار گاز گرفتن یا جویدن ضعیف شود. گاهی یک نیروی وارد شده از یک جسم سخت مثل یخ یا هسته پاپ کورن می‌تواند دندان را بشکند.
نشانه‌های دندان ترک خورده ممکن است درد دردناک هنگام گاز گرفتن یا جویدن باشد. همچنین حساسیت به دمای گرم و سرد یا غذاهای شیرین و ترش هم می‌تواند از علائم آن باشد. درمان این مشکل بستگی به محل، جهت ترک و همچنین میزان آسیب دارد.
۵) دندان نهفته
زمانی که یک دندان نمی‌تواند جای خود را به دلایلی مثل وجود دندان‌های دیگر، لثه‌ها یا استخوان‌ها در فک پیدا کند، دچار نهفتگی می‌شود یا اصطلاحا دندان در نمی‌آید.
شایع‌ترین دندان‌ها که در معرض این مشکل قرار دارند دندان‌های عقل هستند چرا که معمولا جزو آخرین دندان‌هایی هستند که از دوران نفهتگی خارج می‌شوند. زمانی که دندان فضای کافی در اختیار نداشته باشد می‌تواند به مابقی دندان‌ها فشار وارد سازد و حتی ایجاد درد کند.
۶) بیماری لثه
بیماری لثه، که به نام‌های گنگی ویت و پریودنتیت هم شناخته می‌شود، به عفونت احاطه شده در اطراف دندان می‌گویند.
این عفونت در نهایت منجر به از دست رفتن استخوان و بدتر شدن وضعیت لثه می‌شود. لثه و دندان از هم جدا می‌شوند و فضا برای رشد عفونت فراهم می‌شود. سپس با رشد باکتری‌های بیشتر ریشه‌های دندان در معرض پلاک قرار می‌گیرند و دچار پوسیدگی شده و حساسیت به گرما، سرما و لامسه ایجاد می‌شود.
۷) دندان‌های حساس
گاهی اوقات ممکن است متوجه شوید دندان‌هایتان یا یک دندان خاص به هوای سرد، مایعات و غذاها حساس هستند. افراد بسیاری به این عارضه، که به آن دندان حساس گفته می‌شود، دچار می‌شوند.
دندانپزشک احتمالا به شما مسواک زدن با یک خمیر دندان مخصوص دندان‌های حساس (مثل Sensodyne) توصیه کند. همچنین ممکن است پیشنهاد استفاده از فلوراید یا فلورایدتراپی را برای دندان‌های شما تجویز کند.
به طور کلی هر نوع حساسیتی که در دندان‌های خود حس کردید را به دندانپزشک خود اطلاع دهید.
۸) علل غیر دندانی
شاید باور آن سخت باشد که در برخی مواقع درد دندان یا حساسیت دندان‌ها به هیچ وجه ارتباطی با خود دندان ندارد.
به طور مثال، اگر به عفونت سینوسی دچار شده باشید، ممکن است متوجه شوید که دندان‌های شما حساس‌تر از معمول شده است. یا حتی درد و ناراحتی حس کنید و به نظر برسد منشا آنها چندین دندان است ولی در واقع از همان عفونت سینوسی نشات می‌گیرد.
این مورد به خصوص در مورد دندان‌های فوقانی شایع‌تر است چرا که مستقیما در زیر حفره‌های سینوس قرار دارند. هر گونه فشار یا درد از سینوس‌های شما می‌تواند روی دندان‌هایتان تاثیر منفی بگذارد. اگر تشخیص دندانپزشک شما این مورد بود، ممکن است با داروی ضد انعقاد سعی در حل مشکل کند.
