همه ما برای داشتن لبخندی زیبا و دندانهایی سالم، به خدمات دندانپزشکی نیاز داریم. اولین مرحله از کار مراکز درمانی دندانپزشکی، گوش کردن به صحبت‌هایتان و ارائه اطلاعات کافی برای انتخاب بهترین طرح درمان دندانپزشکی مخصوص شماست.
شاید شما ذاتا دندان‌های سالم و زیبایی دارید و یا بخاطر مراقبت‌های مداومی که از دندان‌های خود انجام داده‌اید، هیچ مشکل دندانپزشکی ندارید. ولی در هرصورت اتفاقاتی چون شکستگی دندان یا پوسیدگی، جرم، نامرتب‌بودن دندان‌ها، عفونت لثه و موارد بسیار متعدد دیگر، همگی به خدمات و درمان های دندانپزشکی نیاز دارند.
دکتر مسعود یغمایی، رئيس بخش جراحي دهان، فك و صورت دانشگاه شهيد بهشتي، درباره طرح درمان یا Treatment Plan می‌گوید:
“ما بیمار را درمان میکنیم نه بیماری را”
بسیاری از درمان‌های دندانپزشکی یا جراحی لثه و فک، دارای طرح‌های درمانی متعدد است که هرکدام مزایا و معایبی برای هر نفر دارد. بیان طرح‌های متفاوت درمان نیازمند چند دقیقه وقت گذاشتن دندانپزشک شماست. متاسفانه پدیده تحمیل فقط یک طرح درمان مفصل‌تر و پرهزینه‌تر امروزه رایج شده و اکثر پزشکان از جمله برخی دندانپزشکان و جراحان، هم حوصله توضیح تمام طرح‌های درمانی را ندارند و هم بیشتر مایل به راهنمائی بیمار به قبول فقط یک طرح مورد نظر خود می باشند.
این در حالیست که درمان‌‌هایی از قبیل جراحی‌های پیش از پروتز و ایمپلنت، جراحی های ارتوگناتیک، مفصل گیجگاهی فکی (TMJ)، جراحی‌های زیبائی و سایر درمان‌های دندانپزشکی، همگی دارای فقط یک طرح درمان نمی باشند. ویژگی یک دندانپزشک خوب، ارائه طرح‌های گوناگون درمان دندانپزشکی با زبان ساده برای بیمار است. درحالیکه گاهی فقط یک طرح درمان مورد نظر عمل کننده طوری برای بیمار توجیه می‌شود انگار که اگر انجام نشود، مدار و گردش کره زمین تغییر می کند!
اهمیت طرح درمان دندانپزشکی برای بیمار
برای مثال اگر شما در سن 18 سالگی دارای جلو آمدگی مختصر فک پایین و دندان‌ها هستید، انجام ارتودنسی و جراحی عقب بردن فک پایین می‌تواند یک طرح درمان پیشنهادی باشد. اما نکته مهم که باید در مورد شخص شما بررسی شود این است که با توجه به مختصر بودن پیش آمدگی چانه، این مورد چقدر برایتان اهمیت دارد؟ اگر از وضع فک و چانه خود ناراضی نیستید و فقط جلو بودن دندان‌های پائین مدنظرتان است، نیازی به جراحی نیست و تنها با ارتودنسی میتوانید به نتیجه دلخواهتان برسید. رضایت شما از شکل ظاهر و مختصر پیش آمدگی چانه موردی است که مشاور ارتودونتیست قبل از انتخاب طرح درمان ایده‌آل شما باید بررسی کند.
یا اگر شما 70 سال دارید، دارای 11 دندان قابل قبول از نظر بیماری پریودنتال لثه هستید و از پروتز دندان استفاده می‌کنید، کشیدن دندان‌های موجود و انجام ایمپلنت بنظر طرح درمان دندانپزشکی مناسبی برای شماست. اما آیا شما حاضر به جراحی وسیع پیوند استخوان یا جابجائی احتمالی عصب در فک هستید؟ آیا از پروتزهای فعلی دندان خود رضایت دارید؟ آمادگی لازم برای فاصله زمانی بین کشیدن دندان‌ها و استفاده از ایمپلنت چطور؟
به همین دلیل ارائه فقط یک طرح درمانی (حتی اگر بهترین باشد) و آگاهی ندادن به بیمار درباره سایر طرح‌های درمان (حتی اگر طرح درمانی متوسطی باشد) کار درستی نیست. ویژگی دندانپزشک خوب توضیح مزایا و معایب طرح‌های مختلف درمان است. پس از مشاوره با شماست که طرح درمان نهایی انتخاب و پی‌گیری می‌شود. ارائه تنها یک طرح درمان دندانپزشکی بدون اطلاع شما از مراحل بعدی تا سرانجام درمان، خلاف اخلاق است. برای مثال در زمانی که عمل سینوس لیفت برای قرار دادن ایمپلنت مورد نظر است، شما باید بدانید که تا زمان بهره برداری نهائی از ایمپلنت حدود یک سال زمان نیاز هست.
مراحل طرح درمان دندانپزشکی
آنچه درباره طرح‌های درمان دندانپزشــکی باید بدانید، این اســت که دندانپزشــک پس از معاینات اولیه دندان‌ها و دهان معمولا اقدام به تجویز رادیولوژی کامل یا تکی دندان‌ها می‌نماید. در مرحله بعد بر اساس مشاهدات مستقیم دهان و دندان و همچنین آنچه در گرافی ملاحظه میکند، اقدام به ارائه طرح درمان نهایی می‌نماید. طرح درمان دندانپزشکی بر اســاس اولویت انجام می‌شود. یعنی درمان‌های ضروری در ابتدا و بقیه درمان‌های دندانپزشکی به توالی بعد از آن، دسته بندی و اجرا می‌گردد.
تاریخچه بیماری‌های سیستمی مراجعه‌کننده چون دیابت، بیماری‌های قلبی-عروقی، پوکی استخوان پیشرونده و نظایر آن، شرایط فعلی آن بیماری‌ها و داروهایی که بیمار مصرف میکند، در طرح درمانی تأثیر خواهند داشت.
مراجعین به دندانپزشــکی معمولا انتظار دارند مواردی که به نظر خودشــان صحیح اســت، جز اولویت های درمان قرار بگیرد. ولی در واقع دندانپزشک بر اساس مشاهدات، گرافی‌ها و تاریخچه بیماری‌ها، طرح‌های درمان دندانپزشکی را پیشنهاد میکند و بیمار با دریافت اطلاعات کافی و مشورت دندانپزشک، طرح نهایی درمان را تعیین خواهد کرد. طرح‌های درمان دندانپزشــکی برای افراد مختلف بســیار متفاوت است، زیرا شرایط جســمی، رعایت بهداشت فردی و دهان و دندان و حتی شرایط اقتصادی متفاوت افراد با یکدیگر تفاوت‌های زیادی دارند. اما موضوع اصلی ترتیب درمان‌هــا در طرح درمان دندانپزشکی اســت.
ترتیب کلی در طرح درمان دندانپزشکی
بطور کلی وقتی دندان‌هــای شما و گرافی‌های موجود بررســی می‌گردد، ترتیب درمان می‌تواند بدین صورت باشــد:
قدم اول:
ابتدا دندان‌های بدون تاج یا دارای تاج نامناســب که قابل درمان و نگهداری نیستند کشیده می‌شوند که تا پایان درمان، زخم‌های ایجاد شــده در اثر کشیدن دندان ترمیم شود. البته استثناهایی هم در این زمینه وجود دارد. برای مثال اگر در زیر دندانهایی که قرار است کشیده شوند، ضایعه یا کیســت فعال وجود نداشته باشــد و تصمیم به انجام کاشت ایمپلنت دندان باشد، میتوان هم‌زمان عمل کشیدن دندان و جراحی فیکسچر ایمپلنت در جای کشیده شده را انجام داد.
قدم دوم:
بعد از کشیدن دندان‌هایــی که امکان نگهداری ندارند، دندانهایی که نیاز به عصب کشی یا درمان ریشه دارند در اولویت دوم قرار میگیرند. ازآنجاییکه عصب کشی هم‌زمان چند دندان ممکن است باعث دردهای شدید و غیرقابل تحمل شود، عموما انجام عصب کشی برای حداکثر دو دندان در یک جلســه در طرح درمان قرار میگیرد.
قدم سوم:
بعد از عصب کشی و در مرحله سوم طرح درمان، ترمیم دندان در اولویت بعدی قرار میگیرد. در شرایطی که بیش از 50% از بافت تاج دندان از بین رفته باشد، به منظور تقویت و حفظ دندان، پس از درمان ریشه، بایستی روی ریشه باقیمانده، یک تاج در لابراتوار دندانپزشکی ساخته شود. اتصال این تاج به ریشه توسط پست انجام می‌شود که به آن پست ریختگی یا فایبرپست میگویند. درمان فایبرپست دندان استحکام بیشــتری را به دنبال خواهد داشت ولی آماده شدن پست‌ها در لابراتوار زمان‌بر است و کمی روند درمان را به تأخیر می‌اندازد.
قدم چهارم:
انجام ترمیم‌های مورد نیــاز برای دندانهایی که دارای پوسیدگی در سطوح مختلف دندان و یا بین دندانی هستند اولویت چهارم طرح درمان است. برای تشخیص بهتر این پوســیدگی‌ها گاهی لازم است پیش از درمان، جرم گیری انجام شــود. در این صورت سطوح دارای پوسیدگی دندانی واقعی با آنچه صرفا لکه‌های موجود روی دندان‌ها است، از هم تفکیک داده شــوند.
قدم پنجم:
وضعیت سلامت لثه‌های شما در این مرحله بررسی می‌شود. درصورت وجود بیماری لثه بایستی درمان در این مرحله انجام گیرد تا بتوان به قدم نهایی طرح درمان دندانپزشکی پرداخت.
قدم ششم:
جایگزین نمودن دندان‌های از دست رفته، آخرین مرحله از طرح درمان است. جایگزینی دندانهایی که به هر دلیل قابل نگهداری نبوده‌اند به سه روش صورت میگیرد:
- ایمپلنت یا کاشت دندان.
- روکش‌های بریج.
- پروتزهای متحرک.
بطور کلی بهترین طرح درمان دندانپزشکی در مرحله جایگزینی دندان از دست رفته به ترتیب بالا است، اما دو دلیل باعث می‌شود ایمپلنت که اولویت اول برای کاشت دندان است انجام نشود و موارد جایگزین در نظر گرفته شود:
الف. مراجعینی با بیماری‌های سیســتمیک پیشرونده.
ب. کسانی که شرایط پرداخت هزینه ایمپلنت را نداشــته باشند.
باید توجه داشت که روکش بریج دندان و پروتزهای متحرک علی‌رغم قیمت مناسب‌تر، طول عمر کمتری دارند، مستلزم رعایت بهداشــت دهان و دندان بیشتری هستند و زیبایی ایمپلنــت دندان را ندارند.
جمع‌بندی
در این مطلب از اهمیت انتخاب درست طرح درمان صحبت کردیم و مراحل مختلف یک طرح درمان دندانپزشکی پیشنهادی را بازگو کردیم. امروزه با وجود ابزارهای مختلف تکنولوژی در معاینه، برخورد با بدن بیماران بسیار ماشینی شده است. درحالیکه در گذشته ارتباط عاطفی که حین انجام معاینات فیزیکی بین پزشک و بیمار شکل می‌گرفت، باعث بهبود روحیه بیمار و درنتیجه تسریع روند درمان می‌گردید.
ما در کلینیک دندانپزشکی کریستال، مجهزترین مرکز دندانپزشکی شرق تهران، سعی داریم با در هم آمیختن روح طبابت با مزایای دندانپزشکی مدرن، حس آرامش و رضایت را به همراه لبخندی زیبا برایتان خلق کنیم.
